Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê Ngữ văn 7
Nội dung bài học dưới đây nhằm giúp các em thấy được tác dụng của nghệ thuật đối trong thơ Đường và tầm quan trọng của câu cuối trong bài thơ tuyệt cú. Đồng thời, tài liệu dưới đây còn giúp các em cảm nhận được tình yêu quê hương thắm thiết của tác giả. Chúc các em học tập thật tốt nhé!
Mục lục nội dung
1. Tìm hiểu chung
1.1. Tác giả
- Hạ Tri Chương (659 - 744) tự Quý Chân, hiệu Tứ Minh cuồng khách, người Việt Châu (nay thuộc huyện Tiêu Sơn, tỉnh Chiết Giang).
- Ông đỗ tiến sĩ năm 659, sinh sống, học tập và làm quan trên 50 năm ở kinh đô Trường An, rất được Đường Huyền Tông vị nể.
- Ngoài tài thơ văn, tiểu thuyết, ông còn có tài viết chữ thảo, chữ lệ rất đẹp. Tính phóng khoáng, thích uống rượu, là bạn thân của Lý Bạch.
- Đỗ tiến sĩ, làm Thái tử tân khách Bí thư giám, rồi từ quan về làng làm đạo sĩ. Lúc ra về vua có tặng thơ, thái tử và bá quan đều đưa tiễn. Ông còn để lại 20 bài thơ.
1.2. Tác phẩm
- Thể thơ thất ngôn tứ tuyệt đường luật.
- Hoàn cảnh sáng tác: Sau hơn 50 năm sống và cống hiến cho đất nước ở kinh đô Trường An, Hạ Tri Chương quyết định từ quan trở về quê nhà. Năm 744, ông về đến quê nhà khi đã 86 tuổi. Vô cùng xúc động, nhà thơ đã sáng tác nên bài thơ nổi tiếng.
- Bố cục có thể chia thành hai phần:
+ Hai câu thơ đầu.
+ Hai câu thơ cuối.
2. Đọc - hiểu văn bản
2.1. Hai câu thơ đầu
- Nghệ thuật:
+ Tiểu đối: Thiếu - lão; tiểu - đại; li gia - hồi.
-> Đối chỉnh cả ý và lời.
- Mở đầu bài thơ bằng thủ pháp tiểu đối đã nêu lên một cảnh ngộ: tác giả phải từ biệt gia đình từ lúc ấu thơ, từ nhỏ không được sống ở quê. Nơi đất khách quê người gợi bao buồn khổ. Rồi đến khi tóc đã pha sương mới có dịp được trở về.
- Khi trở về tác giả có sự thay đổi: Tóc bạc, tuổi cao -> tuổi già .
- Giọng quê không thay đổi (hương âm vô cải). Giọng quê chính là hơi thở, tiếng nói của quê hương. Trong giọng nói ấy mang hơi thở của đất mẹ, của quê cha đất tổ mà dẫu ở phương trời nào cũng không thay đổi. Chi tiết này cho thấy tình cảm của tác giả luôn gắn bó với quê hương.
- Nghệ thuật đối rất chỉnh về ý: Vô cải (không đổi) - tồi (cái thay đổi).
=> Tác giả sử dụng cái thay đổi (mái tóc) để làm nổi bật cái không thay đổi (tiếng nói của quê hương). Đó vừa là chi tiết chân thực, vừa có ý nghĩa tượng trưng làm nổi bật tình cảm gắn bó với quê hương. Tác giả là một người yêu quê, gắn bó sâu nặng với quê hương, kể cả lúc ở xa quê.
2.2. Hai câu thơ cuối
- Khi trở về quê tác giả gặp lớp nhi đồng hỏi: “Khách ở đâu đến?”
-> Một tình huống độc đáo mang tính bi kịch (trở về quê mình lại bị coi là khách).
- Khi đi xa nay trở lại nhà đã trở thành khách lạ, khi đi cũng như lũ trẻ bây giờ, lúc này trở lại đã là bác, là ông. Thời gian xa quê đằng đẵng theo năm tháng. Bạn bè tuổi thơ ngày xưa ai còn ai mất? Có lẽ họ cũng đã “sương pha mái đầu” cả rồi. Ngoảnh lại thời gian ôi đã ngót gần hết một đời người. Thời gian trôi đến không ngờ.
- Một câu hỏi hồn nhiên ngây thơ của nhi đồng để lại trong lòng tác giả nỗi buồn man mác bâng khuâng. Tuổi già sức yếu mới trở lại cố hương. Tình yêu quê hương của Hạ Tri Trương đẹp đẽ biết bao.
- Câu hỏi và thái độ của những đứa trẻ rất lễ phép, thân thiện và vui vẻ - đối lập hoàn toàn với tâm trạng của nhà thơ, bởi trong tình huống éo le như thế, nhà thơ khó mà vui vẻ được.
=> Tác giả đã sử dụng âm thanh vui tươi, thơ ngây của những đứa trẻ để tạo sự tương phản, từ đó thể hiện sự đau buồn, chua xót của chính mình.
3. Tổng kết
- Về nội dung: Bài thơ biểu hiện một cách chân thực mà sâu sắc, hóm hỉnh mà ngậm ngùi tình yêu quê hương thắm thiết của một người sống xa quê lâu ngày trong khoảnh khắc vừa mới đặt chân trở về quê cũ.
- Về nghệ thuật:
+ Sử dụng thành công nghệ thuật đối.
+ Ngôn ngữ giàu tính gợi hình, gợi cảm.
+ Câu kết mang đầy ý nghĩa đặc sắc.
+ Sự kết hợp nhuần nhuyễn giữa tự sự và biểu cảm.
4. Luyện tập
Câu 1: Em có suy nghĩ gì về câu thơ cuối trong bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê"?
Gợi ý trả lời:
- Nhà thơ trở về quê hương sau bao năm xa cách thì con người, cảnh vật quê hương vẫn không hề thay đổi nhưng không ai nhận ra ông là người của quê hương nữa.
- Câu hỏi và thái độ của những đứa trẻ rất lễ phép, thân thiện và vui vẻ - đối lập hoàn toàn với tâm trạng của nhà thơ, bởi trong tình huống éo le như thế, nhà thơ khó mà vui vẻ được.
- Lũ trẻ càng vui sướng, cười tươi bao nhiêu thì tâm hồn nhà thơ lại càng hụt hẫng, ngậm ngùi, xót xa bấy nhiêu.
- Tác giả đã sử dụng âm thanh vui tươi, thơ ngây của những đứa trẻ để tạo sự tương phản, từ đó thể hiện sự đau buồn, chua xót của chính mình.
-> Từ đó, khẳng định tình yêu quê hương sâu đậm, thiết tha của ông - tuy thời gian đã rất lâu, người dân đã không mấy ai còn nhớ đến ông nữa, và chính ông đã trở thành một người khách - những ông vẫn yêu thương, trân trọng quê hương mình như thuở ban đầu.
Câu 2: Em hãy viết một đoạn văn ngắn nêu cảm nhận của bản thân về bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê".
Gợi ý trả lời:
Tác giả Hạ Tri Chương đã thể hiện nỗi nhớ quê hương cùng lòng yêu quê hương tha thiết nhưng đầy nghẹn ngào qua bài thơ "Ngẫu nhiên viết nhân buổi mới về quê". Đây là một bài thơ hay gợi cho ta nhiều xúc động. Tác giả sử dụng tiểu đối thành công, tạo nên những vần thơ hàm súc, gợi cho người đọc bao liên tưởng về nỗi lòng của khách li hương. Bài thơ là tiếng lòng của Hạ Tri Chương, yêu quê hương tha thiết, thuỷ chung, thấm đẫm trên từng vần thơ. Với lớp ngôn từ vừa đùa vui, hóm hỉnh vừa ngậm ngùi, buồn bã đã cho thấy tình yêu quê hương tha thiết, sâu nặng của tác giả. Qua tác phẩm này ta cũng thấy được tình yêu quê hương là một tình cảm thiêng liên và đáng trân trọng.
5. Kết luận
Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:
- Thấy được tính độc đáo trong việc thể hiện tình cảm quê hương sâu nặng trong bài thơ.
- Bước đầu nhận biết phép đối trong câu cùng tác động của nó.
- Đọc và phân tích thơ tứ tuyệt Đường luật.
- Bồi dưỡng lòng yêu quê hương, đất nước, tình cảm gắm bó với quê hương ở học sinh.
Tham khảo thêm
- doc Cổng trường mở ra Ngữ văn 7
- doc Mẹ tôi Ngữ văn 7
- doc Từ ghép Ngữ văn 7
- doc Liên kết trong văn bản Ngữ văn 7
- doc Cuộc chia tay của những con búp bê
- doc Bố cục trong văn bản Ngữ văn 7
- doc Mạch lạc trong văn bản Ngữ văn 7
- doc Ca dao, dân ca những câu hát về tình cảm gia đình
- doc Những câu hát về tình yêu quê hương, đất nước, con người
- doc Từ láy Ngữ văn 7
- doc Quá trình tạo lập văn bản Ngữ văn 7
- doc Những câu hát than thân
- doc Những câu hát châm biếm
- doc Đại từ Ngữ văn 7
- doc Luyện tập tạo lập văn bản
- doc Sông núi nước Nam Ngữ văn 7
- doc Phò giá về kinh (Tụng giá hoàn kinh sư)
- doc Từ Hán Việt Ngữ văn 7
- doc Tìm hiểu chung về văn biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Buổi chiều đứng ở phủ Thiên Trường trông ra (Thiên Trường vãn vọng) Ngữ văn 7
- doc Bài ca Côn Sơn (Côn Sơn ca - trích) Ngữ văn 7
- doc Từ Hán Việt (tiếp theo) Ngữ văn 7
- doc Đặc điểm của văn bản biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Đề văn biểu cảm và cách làm bài văn biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Sau phút chia li (Trích chinh phụ ngâm khúc) Ngữ văn 7
- doc Bánh trôi nước Ngữ văn 7
- doc Quan hệ từ Ngữ văn 7
- doc Luyện tập cách làm văn bản biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Qua đèo ngang Ngữ văn 7
- doc Bạn đến chơi nhà Ngữ văn 7
- doc Chữa lỗi về quan hệ từ Ngữ văn 7
- doc Xa ngắm thác núi Lư (Vọng Lư sơn bộc bố) Ngữ văn 7
- doc Từ đồng nghĩa Ngữ văn 7
- doc Cách lập ý của bài văn biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Cảm nghĩ trong đêm thanh tĩnh Ngữ văn 7
- doc Từ trái nghĩa Ngữ văn 7
- doc Luyện nói: Văn biểu cảm về sự vật, con người Ngữ văn 7
- doc Bài ca nhà tranh bị gió thu phá Ngữ văn 7
- doc Từ đồng âm Ngữ văn 7
- doc Các yếu tố tự sự, miêu tả trong văn bản biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Cảnh khuya Ngữ văn 7
- doc Rằm tháng giêng Ngữ văn 7
- doc Thành ngữ Ngữ văn 7
- doc Cách làm bài văn biểu cảm về tác phẩm văn học Ngữ văn 7
- doc Tiếng gà trưa Ngữ văn 7
- doc Điệp ngữ Ngữ văn 7
- doc Luyện nói: Phát biểu cảm nghĩ về tác phẩm văn học Ngữ văn 7
- doc Làm thơ lục bát Ngữ văn 7
- doc Một thứ quà của lúa non: Cốm Ngữ văn 7
- doc Chơi chữ Ngữ văn 7
- doc Chuẩn mực sử dụng từ Ngữ văn 7
- doc Ôn tập văn bản biểu cảm Ngữ văn 7
- doc Sài Gòn tôi yêu Ngữ văn 7
- doc Mùa xuân của tôi Ngữ văn 7
- doc Luyện tập sử dụng từ Ngữ văn 7
- doc Ôn tập tác phẩm trữ tình Ngữ văn 7
- doc Ôn tập phần tiếng Việt Ngữ văn 7
- doc Ôn tập tác phẩm trữ tình (tiếp theo) Ngữ văn 7
- doc Ôn tập phần tiếng Việt (tiếp theo) Ngữ văn 7
- doc Chương trình địa phương (phần tiếng Việt) Ngữ văn 7