Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) Ngữ văn 9

203 lượt xem
Share

eLib xin gửi đến các em bài học dưới đây nhằm giúp các em nắm được những điều kiện khi sử dụng hàm ý. Hy vọng rằng bài học này sẽ hữu ích cho các em. Chúc các em học tập thật tốt nhé!

Mục lục nội dung

Nghĩa tường minh và hàm ý (tiếp theo) Ngữ văn 9

1. Điều kiện sử dụng hàm ý

- Hàm ý là phần thông báo tuy không được diễn đạt trực tiếp những có thể suy ra từ những từ ngữ ấy.

- Điều kiện sử dụng hàm ý:

+ Người nói (người viết) có ý thức đưa hàm ý vào câu nói.

+ Người nghe (người đọc) có năng lực giải đoán hàm ý.

2. Luyện tập

Câu 1: Em hãy phân tích nghĩa tường minh và hàm ý trong hai ngữ liệu sau:

a. Cháy nhà mới lòi ra mặt chuột.

b. Dã tràng xe cát.

Gợi ý trả lời:

a. Cháy nhà mới lòi ra mặt chuột.

- Chúng ta có thể nhận thấy nghĩa tường minh trong câu văn đã cho nghĩa là nói về việc thực tế khi nhà người ta bị cháy thì tất nhiên bầy chuột sống trong nhà sợ quá mà chạy ra nên để lộ mặt.

- Nghĩa hàm ý trong câu trên tức nghĩa bóng trong câu này là: Khi gặp khó khăn, học nạn bản chất của con người mới thật sự lộ ra.

b. Dã tràng xe cát:

- Nghĩa tường minh tức nghĩa đen trong câu này là: Con dã tràng đang làm công việc xe cát.

- Nghĩa hàm ẩn tức nghĩa bóng trong câu này là: cố gắng làm việc, mưu cầu nhưng công sức trở nên vô ích.

Câu 2: Em hãy đọc ngữ liệu sau và chỉ ra câu có chứa hàm ý. Theo em, tại sao chị Dậu lại dùng hàm ý?

Chị Dậu đã quyết định bán con mình vì gia đình lâm vào bước đường cùng, không thể quay đầu, trong bữa ăn cuối cùng: "Chị Dậu nhìn con mếu máo nói: U không ăn, các con ăn đi. Con chỉ còn được ăn bữa này ở nhà nữa thôi. Con cố gắng ăn thật no, không cần lo cho u. Cái Tí nghe mẹ nói, xám mặt lại, luống cuống hỏi mẹ: Vậy bữa sau con ăn ở đâu? Chị nức nở, nhìn con bằng ánh mắt xót xa: Con sẽ được ăn ở nhà cụ Nghị bên thôn Đoài. Cái Tí nghe tới đây giật mình, nó giãy nảy, tay cầm củ khoai ném vào rổ, òa khóc: U bán con ư? Con xin u, con lạy u, con còn nhỏ, xin u đừng bán con đi mà tội nghiệp. Xin u cho con được ở nhà với u, với các em".

(Tắt đèn - Ngô Tất Tố)

Gợi ý trả lời:

- Các câu chứa hàm ý là:

+ "Con chỉ còn được ăn bữa này ở nhà nữa thôi: Đây là bữa ăn cuối cùng của con ở nhà, u sẽ bán con đi, con sẽ không còn được ăn cùng u, các em trong nhà này nữa".

+ "Con sẽ được ăn ở nhà cụ Nghị bên thôn Đoài: U bán con cho cụ Nghị sống ở thôn Đoài".

- Chị Dậu sử dụng hàm ý bởi vì để tránh đau lòng khi chính tay mình bán đi đứa con do mình sinh ra, sợ con đau lòng mà bản thân cũng đau lòng. Nên chỉ dùng câu hàm ý để tránh chạm đến nỗi đau này.

3. Kết luận

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Nhận biết được hai điều kiện sử dụng hàm ý: người nói - viết - có ý thức đưa hàm ý vào câu nói; người nghe - đọc - có năng lực giải mã hàm ý.

- Rèn luyện kĩ năng sử dụng hàm ý hợp lí, phù hợp với hoàn cảnh và đối tượng giao tiếp khi nói, viết.

- Có ý thức học tập, có ý thức đưa hàm ý vào câu nói trong những hoàn cảnh phù hợp, không tùy tiện sử dụng hàm ý khi không phù hợp.

203 lượt xem
Share
Ngày:27/12/2020 Chia sẻ bởi:
TẢI VỀ XEM ONLINE

CÓ THỂ BẠN QUAN TÂM