Tổng kết phần văn bản nhật dụng Ngữ văn 9

- Khái niệm văn bản nhật dụng không phải là khái niệm thể loại ,cũng không chỉ kiểu văn bản. Nó chỉ đề cập tới chức năng, đề tài là tính cập nhật của nội dung văn bản.

- Lớp 6:

+ Di tích lịch sử (Cầu Long Biên - Chứng nhân lịch sử).

+ Danh lam thắng cảnh (Động Phong Nha).

- Lớp 7:

+ Giáo dục vai trò của trường học và người phụ nữ (Cổng trường mở ra, Mẹ tôi, Cuộc chia tay của những con búp bê).

+ Văn hóa: (Ca Huế trên sông Hương).

- Lớp 8:

+ Môi trường (Thông tin về ngày trái đất năm 2000).

+ Tệ nạn ma túy, thuốc lá (Ôn dịch thuốc lá).

+ Dân số và tương lai loài người (Bài toán dân số).

- Lớp 9:

+ Quyền sống của con người (Tuyên bố thế giới về sự sống còn, quyền được bảo vệ và phát triển của trẻ em).

+ Bảo vệ hòa bình, chống chiến tranh (Đấu tranh cho một thế giới hòa bình).

+ Hội nhập với thế giới và giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc (Phong cách Hồ Chí Minh).

- Văn bản nhật dụng có giá trị như một tác phẩm văn học. Qua đó ta có thể vận dụng và củng cố những kiến thức và kĩ năng đã được học.

- Hình thức đa dạng: Tác phẩm văn chương, thư, bút kí hồi kí, thông báo, công bố, xã luận...

- Bên cạnh việc đọc các chú thích về nghĩa của từ ,cần lưu ý đặc biệt đến loại chú thích về các sự kiện có liên quan.

- Phải liên hệ được với bản thân, cộng đồng.

- Cần có quan điểm, kiến giải riêng, đề xuất giải pháp.

- Vận dụng các môn học khác.

- Khi phân tích nội dung cần căn cứ vào những đặc điểm hình thức của văn bản và phương thức biểu đạt.

Câu 1: Em hãy viết bài văn phân tích về tác phẩm "Động Phong Nha".

Gợi ý trả lời:

Phong Nha nằm trong quần thể hang động thuộc dãy núi đá vôi Kẻ Bàng, nên có chỗ gọi là Phong Nha - Kẻ Bàng, thuộc địa phận xã Sơn Trạch, huyện Bố Trạch, tỉnh Quảng Bình, được đánh giá là "đệ nhất kì quan", có nghĩa là cảnh đẹp nhất. Động Phong Nha lại ở gần con đường mòn Hồ Chí Minh xuyên Trường Sơn, đã từng được sử dụng làm kho lương thực và vũ khí khổng lồ của bộ đội ta thời đánh Mĩ. Điểu đó càng làm cho kì quan Phong Nha mang thêm nhiều giá trị và ý nghĩa. Động Phong Nha đã và đang thu hút khách tham quan trong và ngoài nước. Chúng ta tự hào vì đất nước có động Phong Nha cùng với bao danh lam thắng cảnh nổi tiếng khác.

Bài viết của tác giả Trần Hoàng đề cập đến một vấn đề đang được quan tâm hàng đầu trong cuộc sống hiện nay là bảo vệ môi trường thiên nhiên và phát triển kinh tế du lịch; đồng thời giúp người đọc hình dung ra vẻ đẹp lộng lẫy, kì ảo của động Phong Nha và hiểu được vị trí quan trọng của nó trong đời sống của dân tộc Việt Nam hôm nay và mãi mãi về sau. Từ đó khơi dậy lòng tự hào và ý thức tham gia giữ gìn những danh lam thắng cảnh của đất nước.

Động chính của Phong Nha không chỉ có mười bốn buồng, mà sức hấp dẫn là càng đi sâu vào, kiến trúc hang động mở ra với độ rộng, độ cao như sự sắp xếp tự nhiên của lòng mến khách. Và, điểm dừng của động chính sau khi lướt qua mười bốn hang động bên ngoài là một vùng bí mật chỉ dành cho những nhà thám hiểm với đầy đủ lòng can đảm và các thiết bị cần thiết mà thôi. Đó là cái khoảng trống vẫy gọi con người, cả hai loại: tỉnh táo và mơ mộng. Phong Nha phía sâu bên trong của nó còn trùng điệp lớp tầng, một kho tàng chưa mở hết. Nào là các dòng sông ngầm dưới khối núi đá vôi, nào là khu rừng nguyên sinh 40000 héc ta cất giữ bao nhiêu huyền bí!

Dẫu sao bút pháp trên đây vẫn chủ yếu là cách ghi chép của nhà khoa học. Cách diễn tả một tâm hồn thơ thực sự chỉ bắt đầu khi tác giả viết bài xem mình như một lãng tử ngồi trên thuyền đi xem động Phong Nha. Vẻ đẹp "lộng lẫy", "kì ảo" của thắng cảnh như bừng thức dậy, hoà trộn mọi thứ màu sắc, ánh sáng, đường nét, âm thanh, hình ảnh như thực như mơ. Gần gũi nhạt là hình khối con gà, con cóc, mâm xôi, cái khánh. Còn huyền bí xa xôi là hình các tiên ông đang ngồi đánh cờ có lẽ từ hàng ngàn năm về trước.

Quả thực, người đọc thật sự kinh ngạc và thích thú cùng với sự kinh ngạc và thích thú của Trần Hoàng. Dưới ngòi bút của Trần Hoàng, động Phong Nha hiện ra với một vẻ đẹp lộng lẫy, kì ảo; Dưới ánh áng lung linh của đèn đuốc, các khối thạch nhũ hiện lên đủ hình khối, màu sắc. Có khối hình con gà, con cóc, có khối xếp thành đốt trúc dựng đứng trên mặt nước... Lại có khối mang hình mâm xôi, cái khánh, hoặc hình các tiên ông đang ngồi đánh cờ... Bàn tay tài hoa của tạo hoá khéo tạo cho các khối thạch nhũ không chỉ đẹp về đường nét mà còn rất huyền ảo về sắc màu, một sắc màu lóng lánh như kim cương không bút nào lột tả hết. Dây đó, trên vách động còn rủ xuống những nhành phong lan xanh biếc...

Có lẽ chưa có một hang động nào đẹp lộng lẫy đến thế, vẻ đẹp vừa có nét hoang sơ bí hiểm, lại vừa rất thanh thoát và giàu chất thơ. Đúng là một thế giới tiên cảnh như nhà văn đã nhận xét. Cùng với hình khối và sắc màu, vẻ đẹp của động Phong Nha còn được tạo nên bởi những âm thanh rất đặc biệt. Một tiếng nước gõ long tong, một tiếng nói trong hang động đều có âm vang riêng, khác nào tiếng đàn, tiếng chuông nơi cảnh chùa, đất Bụt. Thật là kì thú!

Với một vẻ đẹp đặc sắc, độc đáo riêng, động Phong Nha được xem là "Kì quan đệ nhất động" của Việt Nam. Nhà thám hiểm Hao-ớt Lim-be trưởng đoàn thám hiểm Hội địa lí Hoàng gia Anh sau khi thăm động Phong Nha về đã phát biểu: "Với kinh nghiệm của mười sáu năm thám hiểm hang động ở tổ chức nghiên cứu hang động mạnh nhất của Hoàng gia Anh, tôi khẳng định Phong Nha là hang động dài nhất và đẹp nhất thế giới". Theo báo cáo khoa học của đoàn thám hiểm Hội địa lí Hoàng gia Anh gần đây, động Phong Nha có bảy cái nhất: hang động dài nhất; cửa hang cao và rộng nhất; bãi cát, bãi đá rộng và đẹp nhất; có những hồ ngầm đẹp nhất; hang khô rộng và đẹp nhất; thạch nhũ tráng lệ và kì ảo nhất; sông ngầm dài nhất.

Kết luận bài viết, tác giả xác định giá trị của động Phong Nha về cảnh quan và sức thu hút to lớn của nó đối với khách du lịch bốn phương động Phong Nha đã và đang thu hút sự quan tâm lớn của nhiều nhà khoa học, nhà thám hiểm và khách du lịch trong và ngoài nước. Phong Nha cũng đang được đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng và khai thác để sớm trở thành một địa điểm du lịch, thám hiểm và nghiên cứu khoa học hoàn chỉnh của đất nước.

Bài văn "Động Phong Nha" đã cho ta thấy vẻ đẹp kì thú của động. Từ đó, tác giả đề cập tới những vấn đề mà cuộc sống đang đặt ra một cách bức thiết: bảo vệ môi trường thiên nhiên, bảo vệ danh lam thắng cảnh, đầu tư khai thác nguồn lợi của thiên nhiên nhằm phát triển kinh tế du lịch - một trong những mũi nhọn kinh tế làm giàu cho đất nước.

(Sưu tầm)

Câu 2: Em hãy liệt kê những văn bản nhật dụng đã học ở lớp 6 theo dạng bảng thống kê:

Gợi ý trả lời:

Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:

- Củng cố những kiến thức văn bản nhật dụng đã học.

- Rèn luyện kĩ năng hệ thống hóa kiến thức về văn bản nhật dụng.

- Giáo dục học sinh ý thức học tập, rèn kĩ năng vận dụng kiến thức về văn bản nhật dụng vào cuộc sống học tập.