Luyện từ và câu: Ôn tập về từ và cấu tạo từ Tiếng Việt 5
Nội dung bài học dưới đây nhằm giúp các em hiểu hơn về từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa. Từ đó, các em có thể nhận diện và phân tích được những từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa trong một văn bản cụ thể. Mời các em cùng tham khảo nhé!
Mục lục nội dung
1. Nội dung bài học
- Lập bảng phân loại các từ trong khổ thơ đã cho theo cấu tạo của chúng.
- Chỉ ra mối quan hệ giữa các từ đã cho.
- Tìm các từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa của những từ đã cho.
2. Câu hỏi và hướng dẫn giải
2.1. Giải câu 1 trang 166 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Lập bảng phân loại các từ trong khổ thơ sau đây theo cấu tạo của chúng. Biết rằng các từ đã được phân cách với nhau bằng dấu gạch chéo.
Hai/ cha con/ bước/ đi/ trên/ cát/
Ánh/ mặt trời/ rực rỡ/ biển xanh/
Bóng/ cha/ dài/ lênh khênh/
Bóng/ con/ tròn/ chắc nịch/
Tìm thêm ví dụ minh họa cho các kiểu cấu tạo từ trong bảng phân loại em vừa lập (mỗi kiểu thêm 3 ví dụ).
b. Hướng dẫn giải:
2.2. Giải câu 2 trang 167 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Các từ trong mỗi nhóm dưới đây quan hệ với nhau như thế nào?
- Đó là những từ đồng nghĩa.
- Đó là những từ đồng âm.
- Đó là những từ nhiều nghĩa.
(1) đánh cờ, đánh giặc, đánh trống.
(2) trong veo, trong vắt, trong xanh.
(3) thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cành.
b. Hướng dẫn giải:
(1) đánh cờ, đánh giặc, đánh trống.
-> Đó là từ nhiều nghĩa.
(2) trong veo, trong vắt, trong xanh.
-> Đó là từ đồng nghĩa.
(3) thi đậu, xôi đậu, chim đậu trên cành.
-> Đó là từ đồng âm.
2.3. Giải câu 3 trang 167 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Tìm các từ đồng nghĩa với những từ in đậm trong bài văn dưới đây. Theo em, vì sao nhà văn chọn từ in đậm mà không chọn những từ ngữ đồng nghĩa với nó?
Cây rơm
Cây rơm đã cao và tròn móc. Trên cục trụ, người ta úp một chiếc nồi đất hoặc ống bơ để nước không theo cọc làm ướt từ ruột cây ướt ra.
Cây rơm giống như một túp lều không cửa, nhưng với tuổi thơ có thể mở cửa bất cứ nơi nào. Lúc chơi trò chạy đuổi, những chú bé tinh ranh có thể chui vào đống rơm, lấy rơm che cho mình như đóng cánh cửa lại.
Cây rơm như một cây nấm khổng lồ không chân. Cây rơm đứng từ mùa gặt này đến mùa gặt tiếp sau. Cây rơm dâng dần thịt mình cho lửa đỏ hồng căn bếp, cho bữa ăn rét mướt của trâu bò.
Vậy mà nó vẫn nồng nàn hương vị và đầy đủ sự ấm áp của quê nhà.
Mệt mỏi trong công việc ngày mùa, hay vì đùa chơi, bạn sẽ sung sướng biết bao khi tựa mình vào cây rơm. Vì chắc chắn bạn sẽ ngủ thiếp ngay, vì sự êm đềm của rơm, vì hương đồng cỏ nội đã sẵn đợi vỗ về giấc ngủ của bạn.
PHẠM ĐỨC
b. Hướng dẫn giải:
- Từ "tinh ranh" đồng nghĩa với những từ sau: tinh khôn, ranh mãnh, khôn ngoan, ranh ma.
- Từ "dâng" đồng nghĩa với những từ sau: hiến, tặng, biếu, cho, nộp, cống.
- Từ "êm đềm" đồng nghĩa với những từ sau: êm ả, êm ái, êm dịu, êm đềm.
2.4. Giải câu 4 trang 167 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Tìm từ trái nghĩa thích hợp với mỗi chỗ trống trong các thành ngữ, tục ngữ sau:
(1) Có mới nới…
(2) Xấu gỗ, hơn… nước sơn.
(3) Mạnh dùng sức… dùng mưu.
b. Hướng dẫn giải:
(1) Có mới nới cũ.
(2) Xấu gỗ, hơn tốt nước sơn.
(3) Mạnh dùng sức, yếu dùng mưu.
3. Tổng kết
Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:
- Nắm được cách sử dụng từ đồng nghĩa và từ trái nghĩa.
- Trau dồi thêm một số từ ngữ phong phú.
Tham khảo thêm
- doc Tập đọc: Ngu Công xã Trịnh Tường Tiếng Việt 5
- doc Chính tả Nghe - viết: Người mẹ của 51 đứa con Tiếng Việt 5
- doc Kể chuyện: Kể chuyện đã nghe, đã đọc (Tuần 17) Tiếng Việt 5
- doc Tập đọc: Ca dao về lao động sản xuất Tiếng Việt 5
- doc Tập làm văn: Ôn tập về viết đơn Tiếng Việt 5
- doc Luyện từ và câu: Ôn tập về câu Tiếng Việt 2
- doc Tập làm văn: Trả bài văn tả người Tiếng Việt 5
