Luyện từ và câu: Từ nhiều nghĩa Tiếng Việt 5
Nội dung bài học dưới đây nhằm giúp các em hiểu hơn về từ nhiều nghĩa. Từ đó, các em sẽ có kĩ năng nhận diện, phân tích được từ nhiều nghĩa trong những văn bản cụ thể. Mời các em cùng tham khảo nhé!
Mục lục nội dung
1. Nội dung bài học
- Phân biệt được từ nhiều nghĩa trong những câu văn đã cho.
- Giải thích được những từ nhiều nghĩa.
2. Nhận xét
2.1. Giải câu 1 trang 66 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Tìm nghĩa ở cột B thích hợp với mỗi từ ở cột A:
b. Hướng dẫn giải:
- Răng: Phần xương cứng, màu trắng, mọc trên hàm, dùng để cắn, giữ và nhai thức ăn.
- Mũi: Bộ phận nhô lên ở giữa mặt người hoặc động vật có xương sống, dùng để thở và ngửi.
- Tai: Bộ phận ở hai bên đầu người và động vật, dùng để nghe.
2.2. Giải câu 2 trang 67 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Nghĩa của các từ in đậm trong khổ thơ sau có gì khác nghĩa của chúng ở bài tập 1
Răng của chiếc cào
Làm sao nhai được?
Mũi thuyền rẽ nước
Thì ngửi cái gì?
Cái ấm không nghe
Sao tai lại mọc?
QUANG HUY
b. Hướng dẫn giải:
- Răng (cào): là nghĩa chuyển lấy từ nghĩa gốc cùng chỉ về cái răng, nhưng răng cào dùng để cào, không dùng để nhai.
- Mũi (thuyền): là nghĩa chuyển lấy từ nghĩa gốc đã giải thích ở bài tập 1. Mũi thuyền dùng để rẽ nước, không dùng để thở và ngửi.
- Tai (ấm): nghĩa chuyển từ nghĩa gốc đã giải thích ở bài tập 1. Tai ấm dùng để cầm ấm rót nước, không dùng để nghe.
2.3. Giải câu 3 trang 67 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Nghĩa của các từ răng, mũi, tai ở bài tập 1 và bài tập 2 có gì giống nhau?
b. Hướng dẫn giải:
- Từ răng có cùng nét nghĩa chỉ một vật sắc, xếp đều hàng.
- Từ mũi có cùng nét nghĩa chỉ bộ phận nhô ra phía trước.
- Từ tai có cùng nét nghĩa chỉ hai bộ phận chìa ra hai bên.
3. Ghi nhớ
Từ nhiều nghĩa là từ có một nghĩa gốc và một hay một số nghĩa chuyển. Các nghĩa của từ nhiều nghĩa bao giờ cũng có mối liên hệ với nhau.
4. Luyện tập
4.1. Giải câu 1 trang 67 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Trong những câu nào, các từ mắt, chân, đầu mang nghĩa gốc, và trong những câu nào chúng mang nghĩa chuyển?
(1) Mắt:
- Đôi mắt của bé mở to.
- Quả na mở mắt.
(2) Chân:
- Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân.
- Bé đau chân.
(3) Đầu:
- Khi viết em đừng ngoẹo đầu.
- Nước suối đầu nguồn rất trong.
b. Hướng dẫn giải:
(1) Mắt:
- Đôi mắt của bé mở to -> mang nghĩa gốc.
- Quả na mở mắt -> mang nghĩa chuyển.
(2) Chân:
- Lòng ta vẫn vững như kiềng ba chân -> mang nghĩa chuyển.
- Bé đau chân -> mang nghĩa gốc.
(3) Đầu:
- Khi viết em đừng ngoẹo đầu -> mang nghĩa gốc.
- Nước suối đầu nguồn rất trong -> mang nghĩa chuyển.
4.2. Giải câu 2 trang 67 SGK Tiếng Việt lớp 5
a. Câu hỏi: Các từ chỉ bộ phận cơ thể người và động vật thường là từ nhiều nghĩa. Hãy tìm một số ví dụ về sự chuyển nghĩa của những từ sau: lưỡi, miệng, cổ, tay, lưng.
b. Hướng dẫn giải:
- Lưỡi: lưỡi liềm, lưỡi hái, lưỡi dao, lưỡi cày, lưỡi lê, lưỡi gươm, lưỡi búa, lưỡi rìu…
- Miệng: miệng chén, miệng hũ, miệng bình, miệng hố, miệng núi lửa...
- Cổ: cổ chai, cổ lọ, cổ bình, cổ áo, cổ tay...
- Tay: tay áo, tay ghế, tay tre, một tay bóng bàn...
- Lưng: lưng ghế, lưng đồi, lưng núi, lưng trời, lưng đê...
5. Tổng kết
Sau khi học xong bài này, các em cần nắm một số nội dung chính như sau:
- Hiểu được khái niệm từ nhiều nghĩa.
- Nhận diện và phân biệt được từ nhiều nghĩa.
Tham khảo thêm
- doc Tập đọc: Những người bạn tốt Tiếng Việt 5
- doc Chính tả Nghe - viết: Dòng kinh quê hương Tiếng Việt 5
- doc Kể chuyện: Cây cỏ nước Nam Tiếng Việt 5
- doc Tập đọc: Tiếng đàn ba-la-lai-ca trên sông Đà Tiếng Việt 5
- doc Tập làm văn: Luyện tập tả cảnh (tuần 7) Tiếng Việt 5
- doc Luyện từ và câu: Luyện tập về từ nhiều nghĩa Tiếng Việt 5
- doc Tập làm văn: Luyện tập tả cảnh (tuần 7 tiếp theo) Tiếng Việt 5
