Tiếng Việt lớp 5 Bài 4B: Trái đất là của chúng mình

Câu hỏi: Quan sát bức tranh sau và cho biết tranh vẽ cảnh gì.

Hướng dẫn giải:

Tranh vẽ các bạn nhỏ thuộc các màu da, các dân tộc, các đất nước khác nhau cùng chung sống vui vẻ trên ngôi nhà chung là trái đất. Hoa mọc trên trát đất, ánh mặt trời toả sáng rạng ngời và lũ chim bồ câu bay lượn biểu hiện cho những điều tươi đẹp, bình yên, hoà bình trên thế giới này. Các bạn nhỏ vui tươi sống trong thế giới ấy và cũng đang hết mình gìn giữ nâng niu những điều tốt đẹp đó trên hành tinh này.

Bài ca về trái đất

Trái đất này là của chúng mình

Quả bóng xanh bay giữa trời xanh

Bồ câu ơi, tiếng chim gù thương mến

Hải âu ơi, cánh chim vờn sóng biển

Cùng bay nào, cho trái đất quay!

Cùng bay nào, cho trái đất quay!

Trái đất trẻ của bạn trẻ năm châu

Vàng, trắng, đen ... dù da khác màu

Ta là nụ, là hoa của đất

Gió đẫm hương thơm, nắng tô thắm sắc

Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm!

Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm!

Khói hình nấm là tai họa đấy

Bom H, bom A không phải bạn ta

Tiếng hát vui giữ bình yên trái đất

Tiếng cười ran cho trái đất không già

Hành tinh này là của chúng ta!

Hành tinh này là của chúng ta!

Định Hải

Nội dung chính của "Bài ca về trái đất" là" Ngợi ca về một cuộc sống bình yên, không còn chiến tranh cho tất cả trẻ em trên trái đất. Bài thơ cũng lên án bom đạn là kẻ thù, kêu gọi mọi người giữ gìn hòa bình cho trái đất. Đông thời cũng chính hòa bình mời đem lại tiếng hát tiếng cười mới mang lại sự bình yên, sự trẻ mãi không già cho trái đất.

- Hải âu: loài chim lớn, cánh dài và hẹp, mỏ quặp, sống ở biển.

- Năm châu: châu Á, châu Âu, châu Phi, châu Mĩ, châu Đại Dương.

- Khói hình nấm: cột khói trông như cây nấm khổng lồ, sinh ra sau vụ nổ bom H, bom A.

- Bom H: bom khinh khí, có sức sát thương và phá hoại lớn hơn bom nguyên tử.

- Bom A: bom nguyên tử.

- Hành tinh: chỉ trái đất và những ngôi sao không tự phát ra ánh sáng, quay xung quanh mặt trời.

Câu 1. 

Nối từ ngữ ở bên trái với lời giải nghĩa thích hợp ở bên phải

- Cột A:

a. Hải Âu

b. Năm Châu

c. Khói hình nấm

d. Bom H, bom A

e. Hành tinh.

- Cột B:

1. châu Á, châu Âu, châu Phi, châu mĩ, châu Đại Dương.

2. cột khói trông như cây nấm khổng lồ, sinh ra sau vụ nổ bom H, bom A.

3. loài chim lớn, cánh dài và hẹp, mỏ quặp, sống ở biển.

4. chỉ trái đất và những ngôi sao không tự phát ra ánh sáng, quay xung quanh mặt trời.

5. là những loại bom có sức sat thương và phá hoại lớn.

Hướng dẫn giải:

a – 3: Hải âu – loài chim lớn, cánh dài và hẹp, mỏ quặp, sống ở biển.

b – 1: Năm châu – châu Á, châu Âu, châu Phi, châu mĩ, châu Đại Dương.

c – 2: Khói hình nấm – cột khói trông như cây nấm khổng lồ, sinh ra sau vụ nổ bom H, bom A.

d – 5: Bom H, bom A – là những loại bom có sức sát thương và phá hoại lớn.

e – 4: Hành tinh – Chỉ trái đất và những ngôi sao không tự phát ra ánh sáng, quay xung quanh mặt trời.

Câu 2. 

Khổ thơ thứ nhất ý nói gì?

Em chọn ý đúng để trả lời:

a. Mọi người cần bay lên để nhìn rõ trái đất.

b. Trái đất rất tươi đẹp, rất đáng yêu.

c. Trái đất có hình dáng như một quả bóng.

Hướng dẫn giải:

Câu 3. Hai câu thơ cuối khổ thơ 2 nhằm nói điều gì?

Em chọn ý đúng để trả lời:

a. Tất cả các loài hoa đều đáng quý.

b. Mỗi dân tộc có một màu da khác nhau.

c. Mọi người trên trái đất đều đáng quý, đáng yêu.

Hướng dẫn giải:

Hai câu thơ cuối khổ 2:

Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm!

Màu hoa nào cũng quý, cũng thơm!

Mỗi loài hoa đều có vẻ đẹp riêng nhưng loài hoa nào cũng quý cũng thơm. Cũng như mọi trẻ em trên thế giới dù khác nhau màu da nhưng đều bình đẳng, đều đáng quý, đáng yêu.

Chọn đáp án: c. Mọi người trên trái đất đều đáng quý, đáng yêu

Câu 4. Chúng ta phải làm gì để giữ bình yên cho trái đất?

Hướng dẫn giải:

Để giữ bình yên cho trái đất, chúng ta phải chống chiến tranh, chống bom nguyên tử, bom hạt nhân. Vì chỉ có hòa bình, tiếng hát tiếng cười mới mang lại sự bình yên, sự trẻ mãi không già cho trái đất.

Câu 1.

Lập dàn ý cho bài văn miêu tả trường em

a) Quan sát trường em. Viết vào vở những điều em quan sát được.

b) Lập dàn ý cho bài văn tả trường em.

Hướng dẫn giải:

a. Mở bài : Giới thiệu bao quát.

+ Trường em mang tên anh hùng thiếu niên Kim Đồng.

+ Đứng từ xa xa đã thấy ngôi trường nổi bật với mái đỏ, tường rào và những hàng cây bao quanh.

b. Thân bài : Tả từng phần của trường.

+ Từ xa nhìn lại ngôi trường nhỏ bé, hiền hoà dưới tán những cây cổ thụ.

+ Tường được sơn màu vàng rất sang trọng.    

+ Trên sân có một số cây bàng, phượng, bằng lăng cành lá vươn rộng tỏa bóng mát.

+ Hàng ghế đá bên sân trường dưới những tán cây là nơi được các bạn học sinh vô cùng yêu thích.

+ Lớp học : • 3 toà nhà 2 tầng xây thành hình chữ U.

• Lớp học rộng rãi, thoáng mát, có đèn điện, quạt trần. Cửa sổ và cửa ra vào sơn màu xanh rất đẹp.

• Bàn ghế lúc nào cũng ngay ngắn, gọn gàng.

+ Phòng đội : trang hoàng rất đẹp.

+ Thư viện : có nhiều sách, báo, truyện, ...

+ Vườn trường : có rất nhiều hoa và cây cảnh.

c. Kết bài: Tình cảm của em đối với ngôi trường.

 + Em rất yêu quý và tự hào về mái trường của mình.

Câu 2.

Chọn viết một đoạn văn theo dàn ý trên.

Hướng dẫn giải:

Trường em có ba dãy lớp học xếp thành hình chữ U. Mỗi dãy có 10 phòng học. Hành lang rộng, lúc nào cũng sạch sẽ. Tường vôi màu vàng nhạt, cánh cửa sổ, cửa lớn màu xanh thật hài hoà. Trước cửa mỗi phòng học được gắn một tấm biển nhỏ màu xanh đề tên lớp. Trước giờ học chúng em thường mở hết các cửa sổ để cho không khí thoáng đãng. Bên trong mỗi lớp học đều được bày trí giống nhau. Có đèn điện, quạt trần, bảng đen và bàn ghế sắp xếp ngay ngắn. Trong các phòng học còn có giá sách để chúng em có thể tìm đọc ngay tại lớp, phía cuối lớp có trang trí những bức tranh do chính tay chúng em vẽ. Nơi mà em yêu thích nhất trong lớp chính là bảng thành tích trong tuần. Một góc nhỏ thôi nhưng lưu lại hết những hoạt động của chúng em trong tuần vừa  qua, chúng em đã làm những gì, đạt được những gì, mục tiêu là gì,… mỗi lần nhìn vào đó em lại có thêm động lực để cố gắng nhiều hơn nữa trong học tập. Trong mỗi tiết học, chúng em đều ngồi ngay ngắn, lắng tai nghe lời các thầy cô giáo giảng dạy. Mỗi khi muốn phát biểu ý kiến, sẽ giơ tay và đặt ngay ngắn trên bàn. Lớp học là nơi đã lưu giữ bao nhiêu kỉ niệm của chúng em. Hết năm học này, dù có phải chuyển tới một phòng học khác thì em vẫn sẽ mãi ghi nhớ kỉ niệm về nơi này.

Câu 3. Kể lại câu chuyện Tiếng vĩ cầm ở Mĩ Lai

a. Nghe thầy cô kể lại chuyện Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai.

b. Dựa vào lời kể của thầy cô và lời ghi dưới mỗi bức ảnh, em hãy giới thiệu thêm về mỗi hình ảnh dưới đây.

c. Mỗi nhóm cử đại diện kể lại câu chuyện Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai.

Hướng dẫn giải:

a) Nội dung văn bản truyện phim:

Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai

1. Bên sông Trà Khúc, tỉnh Quảng Ngãi, xuất hiện một người Mĩ mang theo một cây đàn vĩ cầm. Đó là mai – cơ, một cựu chiến binh Mĩ tại Việt Nam. Sau 30 năm, ông muốn quay trở lại mặt đất đã từng chịu nhiều đau thương này với mong ước chơi một bản nhạc cầu nguyện cho linh hồn của những người đã khuất ở Mỹ Lai.

2. Mỹ Lai là một vùng quê thuộc xã Sơn Mỹ huyện Sơn Tịnh, tỉnh Quảng Ngãi. Vào sáng ngày 16 tháng 3 năm 1968, chỉ trong vòng bốn tiếng đồng hồ, quân đội Mĩ đã hủy diệt hoàn toàn mảnh đất này: thiêu cháy nhà cửa, ruộng vườn, giết hại gia súc, bắn chết 504 người, phần lớn là cụ già, trẻ em và phụ nữ mang thai. Có gia đình 11 người bị lính Mĩ ập tới, xả súng đồng loạt giết hại trong ít phút. Có những em bé bị bắn khi đang bú trên xác của mẹ.

3. Trong cuộc thảm sát tàn khốc ấy, chỉ có mười người may mắn sốt sóng nhờ được ba phi công Mĩ có lương tâm tiếp cứu. Ba phi công ấy là Tôm-xơn, Côn-bơn, và An-drê-ốt-ta. Sáng hôm đó, đang bay trên cánh đồng Mỹ Lai ba người lính kinh hoàng khi thấy quân đội của họ đang dồn phụ nữ và trẻ em vào một con mương cạn rồi xả súng bắn. Tôm-xơn phát hiện thấy một bé gái bị thương nằm giữa cánh đồng, anh bắn pháp hiệu cấp cứu. Một đại úy Mĩ chạy ngay tới, nhưng thay vì cứu cô bé, hắn bắn chết cô. Thấy một tốp lính Mĩ khác đang rượt đuổi dân thường. Tôm-xơn bèn hạ trực thăng ngay trước mặt tốp lính, ra lệnh cho xạ thủ súng máy chĩa súng vào chúng, sẵn sàng nhả đạn nếu chúng tiến lại gần. Tiếp đó, anh lệnh cho hai trực thăng đỗ xuống, chở những người dân về nơi an toàn.

Khi bay dọc con mương, đội bay còn cứu thêm được một cậu bé vẫn còn sống từ trong đống xác chết.

4. Trong cuộc thảm sát tàn bạo của quân đội Hoa Kì, cùng với tôm-xơn, Côn-bơn và An-drê-ốt-ta, còn có anh lính da đen Hơ-bớt tự bắn vào chân mình để khỏi tham gia tội ác, có Rô-nan bền bỉ sưu tầm tài liệu, kiên quyết đưa vụ giết chóc man rợ ra ánh sáng. 40 bức ảnh trắng, 18 bức ảnh màu về vụ thảm sát do Rô-nan chụp và công bố là bằng chứng quan trọng, buộc tòa án của nước Mĩ phải đem vụ Mỹ Lai ra xét xử.

5. Mai-cơ đã thực hiện được ý nguyện của mình. Tiếng đàn của anh đã vang lên ở Mỹ Lai. Tiếng đàn nói lên lời giã từ quá khứ, ước vọng quá khứ, ước vọng hòa bình và cầu nguyện cho linh hồn những người đã khuất.

b) Giới thiệu thêm về hình ảnh trong mỗi bức tranh:

- Ảnh 1: Đây là cựu chiến binh Mĩ Mai-cơ. Ông trở lại Việt Nam với một mong ước đánh một bản đàn cầu nguyện cho những người đã khuất  ở Mỹ Lai.

- Ảnh 2: Năm 1968, quân đội Mĩ đã huỷ diệt Mỹ Lai. Đây là tấm ảnh tư liệu ghi lại một hình ảnh có thực – cảnh một tên lính Mĩ đang châm lửa đốt nhà. Tấm ảnh này do một nhà báo Mĩ tên là Rô-nan chụp được trong vụ thảm sát ở Mỹ Lai. Còn nhiều tấm ảnh khác nữa làm bằng chứng tội ác của lính Mĩ trong vụ thảm sát

- Ảnh 3: Đây là tấm ảnh tư liệu chụp hình ảnh chiếc trực thăng của Tôm-xơn và đồng đội đậu trên cánh đồng Mỹ Lai, tiếp cứu 10 người dân vô tội.

- Ảnh 4: Hai lính Mĩ đang dìu anh lính da đen Hơ-bớt vì anh đã tự bắn vào chân mình để khỏi phải tham gia vào tội ác này.

- Ảnh 5: Nhà báo Rô-nan đã tố cáo vụ thảm sát Mỹ Lai trước công luận, buộc toà án của nước Mĩ phải đem vụ Mĩ Lai ra xét xử. Đây là minh hoạ của một tờ tạp chí Mĩ đăng tin phiên toà xử Vụ Mỹ Lai ở nước Mĩ.

- Ảnh 6 và 7: Tôm-xơn và Cô-bơn đã trở lại Việt Nam sau 30 năm xảy ra vụ thảm sát. Hai người xúc động khi gặp lại những người dân đã được họ cứu sống. An-đrê-ốt-la vắng mặt trong cuộc gặp gỡ này bởi vì anh đã chết trận sau vụ Mĩ Lai 3 tuần.

c) Dựa vào bài tập b vừa làm em chủ động hoàn thành bài tập này.

Câu 4.

Trao đổi với các bạn về ý nghĩa của câu chuyện

Hướng dẫn giải:

Ngợi ca những hành động của người anh hùng dũng cảm của những người Mĩ có lương tâm đã ngăn chặn và tố cáo tội ác man rợ của quân đội Mĩ trong cuộc chiến tranh xâm lược Việt Nam.

Đọc cho người thân nghe bài thơ Bài ca về trái đất

Qua bài học này các em cần nắm một số nội dung chính sau:

- Nắm được nội dung chính của bài tập đọc: "Bài ca về trái đất"

- Tìm hiểu về câu chuyện "Tiếng vĩ cầm ở Mỹ Lai"