Tiếng Việt lớp 5 bài 31B: Lời tâm tình của người chiến sĩ

1. Hoạt động cơ bản

1.1. Giải câu 1 trang 137 SGK VNEN Tiếng Việt lớp 5

1.2. Văn bản "Bầm ơi"

1.3. Nội dung chính của văn bản

1.4. Giải thích các cụm từ khó trong bài

1.5. Thảo luận và trả lời các câu hỏi

Câu 1: Điều gì gợi cho anh chiến sĩ nhớ tới mẹ? Anh nhớ hình ảnh nào của mẹ?

Hướng dẫn giải:

Anh chiến sĩ ở xa đang làm nhiệm vụ lớn lao lại nhớ tới người mẹ ở quê nhà thông qua cảnh chiều vào một buổi mùa đông có mưa phùn nhè nhẹ, gió bấc làm anh chiến sĩ thầm nhớ tới người mẹ nơi quê nhà. Anh nhớ hình ảnh mẹ lội ruộng cấy mạ non, mẹ run vì rét quá.

Câu 2: Những hình ảnh so sánh thể hiện tình cảm mẹ con thắm thiết, sâu nặng?

Hướng dẫn giải:

Những hình ảnh so sánh thể hiện tình cảm mẹ con thắm thiết, sâu nặng đó là:

- "Mạ non bầm cấy mấy đon/ Ruột gan bầm lại thương con mấy lần".

- "Mưa phùn ướt áo tứ thân/Mưa bao nhiêu hạt, thương bầm bấy nhiêu!".

-> Có thể nhận thấy trong văn bản "Bầm ơi" hiện lên tình cảm mẹ con vô cùng thiêng liêng, cao cả và đáng để ngợi ca, hình ảnh người mẹ hiện về trong tâm trí người con. Bên cạnh đó thì tình cảm mẹ dành cho con dạt dào, đong đầy hơn cả những bó mạ mẹ cấy xuống ruộng, mỗi một đám mạ mẹ nâng niu, vất vả, khó nhọc, trân trọng cấy xuống ruộng ấy cũng là tình cảm mẹ dành cho con. Tình cảm con dành cho mẹ chẳng thể đếm hết được giống như những hạt mưa phùn, nhỏ bé mà thấm đẫm, thấm sâu, sâu nặng.

Câu 3: Anh chiến sĩ đã dùng cách nói như thế nào để làm yên lòng mẹ?

Hướng dẫn giải:

Anh chiến sĩ trong bài thơ "Bầm ơi" sợ mẹ lo lắng cho mình nên đã bày tỏ những cảm xúc tình cảm của bản thân để hi vọng rằng ở quê nhà mẹ đừng lo lắng nhiều cho con, những việc con đang làm không thể so sánh với những vất vả, khó nhọc của mẹ nơi quê nhà.

Câu 6: Qua lời tâm tình của anh chiến sĩ, em nghĩ gì về người mẹ của anh? Viết tiếp vào chỗ trống dưới đây để trả lời:

Qua lời tâm tình của anh chiến sĩ, em cảm nhận được mẹ của anh là một điển hình cho người phụ nữ Việt Nam: hiền hậu, ….

Hướng dẫn giải:

Qua lời tâm tình của anh chiến sĩ, em cảm nhận được mẹ của anh là một điển hình cho người phụ nữ Việt Nam: hiền hậu, chịu thương, chịu khó, yêu thương con.

2. Hoạt động thực hành

Câu 1: Liệt kê những bài văn tả cảnh đã học trong học kì I.

Hướng dẫn giải:

- Quang cảnh làng mạc ngày mùa.

- Hoàng hôn trên sông Hương.

- Nắng trưa.

- Buổi sớm trên cánh đồng.

- Rừng trưa.

- Vịnh Hạ Long.

- Kì diệu rừng xanh.

- Bầu trời mùa thu.

- Đất Cà Mau.

Câu 2: Viết vào vở dàn ý của một trong các bài văn trên.

Hướng dẫn giải:

Dàn ý bài: Hoàng hôn trên sông Hương:

a. Mở bài: Giới thiệu Huế đặc biệt yên tĩnh lúc hoàng hôn.

b. Thân bài: Tả sự thay đổi sắc màu của sông Hương và hoạt động của con người bên sông lúc hoàng hôn:

- Đoạn 1: Tả sự đổi sắc của sông Hương từ lúc bắt dầu hoàng hôn đến lúc tối hẳn.

- Đoạn 2: Tả hoạt động của con người bên bờ sông, trên mặt sông từ lúc hoàng hôn đến lúc thành phố lên đèn.

c. Kết bài: Sự thức dậy của Huế sau hoàng hôn.

Câu 3: Đọc thầm bài văn sau và  trả lời câu hỏi:

Buổi sáng ở Thành phố Hồ Chí Minh

Một ngày mới bắt đầu.

Mảng thành phố hiện ra trước mắt tôi đã biến màu trong bước chuyển huyền ảo của rạng đông. Mặt trời chưa xuất hiện nhưng tầng tầng lớp lớp bụi hồng ánh sáng đã tràn lan khắp không gian như thoa phấn trên những toàn nhà cao tầng của thành phố, khiến chúng trở nên nguy nga, đậm nét. Màn đêm mờ ảo đang lắng dần rồi chìm vào đất. Thành phố như bồng bềnh nổi giữa một biển hơi sương. Trời sáng có thể nhận rõ từng phút một. Những vùng cây xanh bỗng òa tươi trong nắng sớm. Ánh đèn từ muôn vàn ô vuông cửa sổ loãng đi rất nhanh và thưa thớt tắt. Ba ngọn đèn đỏ trên tháp phát sóng Đài Truyền hình thành phố có vẻ như bị hạ thấp và kéo gần lại. Mặt trời dâng chầm chậm, lơ lửng như một quả bóng bay mềm mại.

Đường phố bắt đầu hoạt động và huyên náo. Những chiếc xe tải nhỏ, xe lam, xích lô máy nườm nượp chở hàng hóa và thực phẩm từ những vùng ngoại ô về các chợ Bến Thành, Cầu Muối,… đánh thức cả thành phố dậy bởi những tiếng máy nổ giòn.

Thành phố mình đẹp quá! Đẹp quá đi!

Theo Nguyễn Mạnh Tuấn

a. Bài văn miêu tả buổi sáng ở Thành phố Hồ Chí Minh theo trình tự nào?

b. Tìm những chi tiết cho thấy tác giả quan sát cảnh vật rất tinh tế.

c. Hai câu cuối bài "Thành phố mình đẹp quá! Đẹp quá đi!" thể hiện tình cảm gì của tác giả đối với cảnh được miêu tả?

Hướng dẫn giải:

a. Bài văn miêu tả buổi sáng ở Thành phố Hồ Chí Minh theo trình tự thời gian từ lúc trời hửng sáng đến lúc sáng rõ.

b. Những chi tiết cho thấy tác giả quan sát cảnh vật rất tinh tế, đó là:

- Mặt trời chưa xuất hiện nhưng tầng tầng lớp lớp bụi hồng ánh sáng đã tràn lan khắp không gian như thoa phấn trên những tòa nhà cao tầng của thành phố, khiến chúng trở nên nguy nga, đậm nét.

- Màn đêm mờ ảo đang lắng dần rồi chìm vào đất.

- Thành phố như bồng bềnh nổi giữa một biển hơi sương. Những vùng cây xanh bỗng òa tươi trong nắng sớm/ Ánh đèn từ muôn vàn ô cửa sổ loãng đi rất nhanh và thưa thớt tắt.

- Ba ngọn đèn đỏ trên tháp phát sóng Đài Truyền hình thành phố có vẻ như bị hạ thấp và kéo gần lại/ Mặt trời dâng chầm chậm, lơ lửng như một quả bóng bay mềm mại (khi nêu những chi tiết thể hiện sự quan sát tinh tế của tác giả, học sinh khá, giỏi có thể giải thích thêm vì sao em thấy sự quan sát đó rất tinh tế.

c. Hai câu cuối bài: “Thành phố mình đẹp quá! Đẹp quá đi!” là câu cảm thán thể hiện tình cảm tự hào, ngưỡng mộ, yêu quý của tác giả với vẻ đẹp của thành phố.

3. Hoạt động ứng dụng

4. Tổng kết